To polskie święto państwowe ustanowione zostało 3 lutego 2011 roku i poświęcone jest pamięci żołnierzom antykomunistycznego i niepodległościowego podziemia, którzy mając świadomość, że okupacja niemiecka zastąpiona została rosyjską, stanęli w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego walcząc o prawo do życia w wolnej i suwerennej ojczyźnie.
Żołnierze Wyklęci, zwani także Żołnierze Niezłomni, tworząc powojenne podziemie niepodległościowe i antykomunistyczne, stawiali opór sowietyzacji Polski i podporządkowania jej ZSRR. Toczyli walkę ze służbami bezpieczeństwa ZSRR, oddziałami NKWD i Smiersza oraz zależnymi od nich służbami bezpieczeństwa w Polsce: Milicją Obywatelską, Urzędem Bezpieczeństwa Publicznego i Korpusem Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Byli wśród nich żołnierze byłej Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych, organizacji „Niepodległość”, „Wolność i Niezawisłość” i wielu innych. Ścigani i prześladowani prowadzili nierówną walkę z przerażającą machiną komunistycznego terroru. Bardzo wielu z nich zostało aresztowanych i podanych bestialskiemu śledztwu a potem w sfingowanych procesach skazanych na karę śmierci lub długoletniego więzienia. Wielu zostało wywiezionych w głąb Związku Radzieckiego i nigdy już stamtąd nie powróciło, groby wielu z nich do dziś pozostają nieznane. Na paradoks historii zakrawa fakt, że trafiali do tych samych więzień, w których byli więzieni w czasie wojny przez Niemców. Ocenia się, że ponad 20 tyś żołnierzy podziemia zginęło w walkach, zostało zamordowanych skrytobójczo lub w więzieniach NKWD i Urzędu Bezpieczeństwa. Na przełomie lat 40 – tych i 50 – tych w więzieniach i obozach pracy znajdowało się ponad 250 tysięcy osób. Ostatni żołnierz niepodległościowego podziemia Józef Franczak zginą w obławie na lubelszczyźnie 18 lat po wojnie, 21 października 1963 roku. Do najbardziej znanych należeli : Zygmunt Szendzielarz – „Łupaszka”, Józef Kuraś – „Ogień”, Hieronim Dekutowski – „Zapora” , Henryk Flame – „Bartek”, Danuta Siedzikówna – „Inka” i rotmistrz Witold Pilecki. W ostatnich latach rośnie zainteresowanie i chęć upamiętnienia tych polskich bohaterów, co przejawia się w organizowaniu uroczystych obchodów Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, marszy patriotycznych, wystaw, projekcji filmów, koncertów muzycznych i imprez sportowych.
Adam Gorzka